نگاهی صرفی- آوایی به التقای واکه‌ای در فارسی گفتاری

بسیاری از آثار موجود در حوزه واج و آواشناسی، ساخت هجای زبان فارسی را به صورت CV(C(C)) در نظر گرفته‌اند. در نظر گرفتن چنین ساختی برای زبان فارسی، به این معناست که اولاً در زبان فارسی هیچ هجایی با واکه آغاز نمی‌شود و دوماً در زبان فارسی توالی واکه‌ها امکان‌پذیر نیست. این جستار، با هدف بررسی امکان التقای واکه‌ای در گفتار محاوره‌ای، سریع و پیوسته و همچنین واکاوی تأثیر عناصر صرفی (به طور خاص واژه­ بست­ها) ­بر میزان و چگونگی بروز التقای واکه‌ای انجام شد. به این منظور، ۱۵۰۰ داده گفتاری که دربرگیرنده (۵ واکه (۱)* ۶واکه (۲)* ۵ محیط [۴ محیط پی‌بستی + e معرفه]* ۱۰ گویشور) بودند، ضبط شدند. سپس این داده‌ها، با استفاده از نرم‌افزار پرات ویرایش ۱۹. ۰. ۶ مورد تجزیه و تحلیل صوت‌شناختی قرار‌گرفتند. نگارندگان با تکیه بر یافته‌های به‎دست‌آمده از تحلیل‌های صوت‌شناختیِ پی‌بست‌های واکه‌ای بر این باورند که از نظر آوایی می‌توان الگوی VC را نیز برای ساخت هجایی زبان فارسی مفروض دانست. همچنین در مواردی که با التقای واکه‌ها روبه‌رو هستیم، در ۷۳/۵۵ درصد موارد هیچ‌گونه همخوان میانجی‌ای میان دو واکه درج‌ نشده‌است. در ۲۷/۴۴ درصد موارد نوع همخوان میانجی درج‌شده وابسته به شرایط آوایی و صرفی واژه میزبان و پی‌بست اضافه‌شده به آن واژه است. علاوه بر این،‌ میزان درج همخوان میانجی در دو پی‌بست واکه‌ای o (عطف) و o (کوتاه شده را) که تلفظ یکسانی دارند، نمایانگر تأثیر شرایط صرفی و واجی پی‌بست‌های واکه‌ای بر نوع و میزان رخداد التقای واکه‌ای است.